1 December 2023
Lieve Leerkracht,
December, dé maand van feestelijkheden en gezellig samenzijn met de familie.
Helaas geldt dat niet voor alle kinderen.
Niet alle kinderen groeien op met een vader én een moeder.
Niet alle kinderen groeien op in een gezin waar iedereen gezond is.
Niet alle kinderen groeien op zonder in hun jonge leventje te ervaren wat dood is.
Niet alle kinderen groeien op in een compleet gezin.
Juist de decembermaand kan dan extra confronterend zijn. Als je alleen al kijkt naar de reclames op tv, hoe het blijkbaar hoort te zijn in december.
Als je luistert naar hoe klasgenoten deze feestmaand vieren en beleven.
Daarom voor jou een aantal tips om juist deze leerlingen zich helemaal gezien en gehoord te laten voelen in december.
Voor de onderbouw/middenbouw:
Laat Sinterklaas benoemen dat hij op de hoogte is van wat er bij het kind je speelt. Laat Sinterklaas vertellen hoe trots hij is, op hoe goed het kind het doet, hoe het zijn best doet. Sinterklaas is een wijze man, die heel veel weet, waar de kleintjes tegenop kijken. Juist Sinterklaas kan het positieve verschil maken in rouw en verlies.
“Maar moet Sinterklaas dan niet een ontspannen, onbezorgd kinderfeest zijn? Wil het kind er niet af en toe niet aan denken?”
Het kind denkt er altijd aan, daar kan zelfs Sinterklaas niets aan veranderen. Het wordt er namelijk iedere dag mee geconfronteerd. Het vraagt zich waarschijnlijk meer af, of Sinterklaas hét wel weet. Of Sinterklaas er iets van zal zeggen.
En of Sinterklaas wel weet wat er eigenlijk echt bovenaan zijn verlanglijstje staat, papa terugbrengen, mama beter maken, broer/zus levend maken.
Door het te benoemen, zorg je er voor dat het kind zich gezien voelt, dat het zich veilig en welkom voelt. Daardoor valt er een enorme last van zijn schouders. Ook Sinterklaas kan de situatie niet veranderen, maar kan het wel wat draaglijker maken doordat er over degene die ze zo missen gepraat mag worden. Hoe fijn is het om met juf/meester en Sinterklaas herinneringen op te halen en te praten over papa/mama/broer/zus.
Middenbouw/bovenbouw:
Juist deze periode leent zich enorm voor het stilstaan en bezinnen, naar binnen keren. Deze thema’s zijn een enorme kans om rouw en verlies in je klas bespreekbaar te maken.
Houd het luchtig en laagdrempelig. Laat merken dat je het kind ziet en hoort.
Gaat het bijvoorbeeld over het Kerstdiner,
Vraag dan aan het kind: “Wat was het lievelingsgerecht van jouw papa/mama/broertje/zusje?
Gaat het over cadeaus,
Vraag dan wat het mooiste/leukste/grappigste cadeau is dat het gekregen/gegeven heeft van/aan papa/mama/broertje/zusje?
Knutsel een cadeautje voor bij het graf, de foto. Een kaarsenhouder, een fotokader, een gedicht. Geef de kans om te schrijven/tekenen. Dit helpt enorm om gevoelens te uiten en gedachten te kaderen. Daardoor gaat het letterlijk uit hoofd en lijf.
Gaat het over activiteiten,
Vraag dan wat de mooiste/leukste/grappigste activiteit was die ze samen in de kerstvakantie hebben gedaan.
Zo houd je degene die gemist wordt levend en geef je het kind de toestemming om hem/haar op een fijne manier te mogen herinneren, om er over te mogen praten, met jou. Het geeft veiligheid en een gevoel van warmte dat iemand zich de moeite doet om er óók aan te denken. Juist daar is zo’n behoefte aan, erkenning voor het verdriet en het gemis en alle andere gevoelens die daar bij komen kijken.
Maar geef het kind tegelijkertijd de regie. Jij vraagt er naar, maar het kind mag bepalen of hij op dit moment er op wil antwoorden of misschien er op een later moment op terug wil komen. Wil het kind nu niet antwoorden, prima, maar laat je daardoor niet uit veld slaan om er nog een keer naar te vragen op een ander moment.
Vraag naar wat het kind gaat doen in de kerstvakantie.
Laat het kind weten dat het oké is om daar van te genieten, om blij te zijn. Genieten betekent niet dat je degene die er niet (meer) is, niet meer mist.
Dat het oké is als het zich daar schuldig over voelt, bijvoorbeeld omdat het dan even niet met de situatie bezig is, niet met het gemis bezig is, niet met het verdriet bezig is.
Want schuldgevoel heeft juist met heel veel liefde te maken. Dat je je schuldig voelt, betekent niet dat je schuldig bent.
Er is een groot verschil tussen je schuldig voelen en schuldig zijn!
Feest en verdriet, liefde en gemis, kunnen tegelijkertijd en kunnen en mogen naast elkaar bestaan!
Houd in je achterhoofd bij het uitspreken van de kerstwensen en nieuwjaarswensen, wat de grootste wens van dit kind eigenlijk zal zijn.
Denk even extra aan het kind dat zijn Nieuwjaarsbrief, dit jaar alleen aan papa óf mama zal voorlezen. Confronterend voor het kind, maar ook voor de rest van het gezin.
Tot slot,
Pak dit na de Kerstvakantie nog even terug. Zodat het kind weet/voelt dat je ook in het nieuwe jaar verder gaat met het bespreekbaar houden, levendig houden van de positieve herinneringen aan degene die hij/zij zo mist. En er ruimte mag zijn voor alle gevoelens die daar bij komen kijken.
Ik wens jullie met alle kinderen een hele mooie decembermaand, met alles wat er mag zijn.
Wil je meer weten over rouw en verlies bij kinderen en/of hoe je daar mee om moet gaan? Wil je met jouw team in 2024 hier een scholing over volgen? Een-op-een hierin gecoacht worden? Heb je kinderen in de klas die gebaat zijn bij een-op-een coaching? Ouders die hier misschien behoefte aan hebben?
Heb je zelf te maken met rouw en verlies en geen idee hoe je je staande kunt houden op de werkvloer?
Neem gerust contact op. Dan kijken we samen naar de mogelijkheden.
Onderstaand cadeautje, een Sinterklaasgedicht van Condole Rouwapp, wil ik je nog even meegeven. Voel je vrij om het te gebruiken of eventueel aan te passen naar Kerst.
